Inwestycje infrastrukturalne

Ostatnie dwa lata zmieniły preferencje w inwestycjach. W 2011 r. o prawie 15% zmniejszyły się nakłady na przetwórstwo przemysłowe, a największe załamanie inwestycji miało miejsce w przemysłach nierentownych i o słabnącej koniunkturze rynkowej.

Przestrzenna intensywność inwestowania zdeterminowana jest dostępnością środków na inwestycje, stanem infrastruktury, zainteresowaniem inwestorów zagranicznych. Inwestorzy zagraniczni najchętniej lokują kapitały w regiony o dużej koncentracji aglomeracji miejskich, dobrze rozwiniętych ekonomicznie, posiadających zaplecze techniczne, transportowe i bankowe. Przyciągają ich też przywileje związane ze specjalnymi strefami ekonomicznymi. Najwięcej inwestuje województwo mazowieckie; w przeliczeniu na mieszkańca inwestycje w nim są prawie czterokrotnie wyższe w porównaniu z najmniej inwestującym województwem warmińsko-mazurskim. Relatywnie wysokie wskaźniki intensywności inwestowania występują też w województwach: dolnośląskim, śląskim, wielkopolskim.

Duże znaczenie mają inwestycje infrastrukturalne. Okres transformacji społeczno-gospodarczej charakteryzował się rozwojem wielu dziedzin gospodarki, a wieloletnie zaniedbania i dystans dzielący Polskę od krajów uprzemysłowionych stwarzały szczególną presję na inwestowanie w szeroko pojętą infrastrukturę: komunalną (m.in. wodociągi, kanalizacja, dostęp do gazu sieciowego), drogi publiczne, ochronę środowiska (m.in. wysypiska i oczyszczalnie ścieków), infrastrukturę rekreacyjną i in. Wprawdzie stan wyposażenia w infrastrukturę w latach 90. uległ znacznej poprawie, ale nadal występują dysproporcje między miastem a wsią oraz dysproporcje regionalne związane z poziomem rozwoju gospodarczego i wielkością dochodów w regionach. Najlepsze zagospodarowanie infrastrukturalne występuje w województwach zurbanizowanych, uprzemysłowionych, położonych na terenach zachodnich, północnych i centralnych. Obszarami o najgorszym wyposażeniu infrastrukturalnym są tereny wschodnie i południowo-wschodnie. Podobnie kształtuje się intensywność inwestowania na tych obszarach.

Potencjalny popyt na inwestycje infrastrukturalne jest olbrzymi. Problemem jest przełożenie popytu potencjalnego na popyt realny, uwarunkowany głównie dostępnością środków.

Położenie geograficzne Polski jako kraju tranzytowego wymusi realizację infrastruktury komunikacyjnej, a integracja z UE wpłynie na zwiększenie zakresu inwestycji zmierzających do ochrony środowiska naturalnego.

Rosnącego znaczenia w finansowaniu wielu zadań nabierają środki pomocowe udzielane w ramach przedakcesyjnych programów ISPA i PHARE. Ze środków PHARE będzie częściowo finansowany „Program zintegrowanej granicy wschodniej”, w ramach którego nastąpi modernizacja i rozbudowa przejść granicznych. Ze środków PHARE zostanie również udzielona Polsce pomoc dla „Programu spójności społeczno-gospodarczej”, głównie na infrastrukturę transportową na szczeblu lokalnym (województwa, powiaty).

Szanse na przełamanie dekoniunktury w inwestycjach. Uwarunkowania popytu wewnętrznego, wysoki deficyt budżetowy i związane z tym ograniczenia wskazują, że nie można liczyć na znaczące zmiany w gospodarce w 2002 roku. Potwierdzają to wskaźniki makroekonomiczne w budżecie, w którym założono wzrost gospodarczy około 1,2%.

Inwestycje jeszcze nie osiągną w 2002 roku pożądanego wzrostu. Początków przełamania dekoniunktury można spodziewać się nie wcześniej niż w drugiej połowie roku. Jednym z warunków ożywienia popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego jest takie obniżenie stopy procentowej, które doprowadzi do szerszego korzystania z kredytów. Decyzje podjęte przez Radę Polityki Pieniężnej w styczniu 2002 r. o obniżeniu podstawowych stóp procentowych NBP o 1-2 pkt. procentowe są krokiem we właściwym kierunku, chociaż zdaniem wielu ekonomistów i inwestorów niewystarczającym.

Dużą szansą dla przełamania dekoniunktury na rynku inwestycyjnym może być przedstawiony przez rząd program „Infrastruktura – klucz do rozwoju”, który poświęcony jest m.in. budownictwu mieszkaniowemu i autostradom. Dzięki wykreowaniu nowego systemu finansowania budownictwa mieszkaniowego oczekuje się zwiększenia liczby oddawanych rocznie mieszkań do użytku do 140 tys. w 2004 roku. Znacznemu przyspieszeniu ulegnie budownictwo autostradowe, do czego przyczyni się zmiana systemu finansowania tych inwestycji. Ożywienia inwestycji można się także spodziewać w wyniku poprawy koniunktury gospodarczej w krajach Unii Europejskiej, a także oczekiwanego rozwoju współpracy gospodarczej z Rosją i Ukrainą. Inwestycje mogą i powinny być impulsem wzrostu gospodarczego oraz powstawania nowych miejsc pracy.